Il lupo e l'agnello tradotto nei cinque maggiori dialetti galloitalici di Sicilia

Ecco la famosissima favola di Fedro tradotta nei cinque maggiori dialetti galloitalici di Sicilia. PIAZZA ARMERINA traduzione curata dal compianto dottore SEBI ARENA; AIDONE nella traduzione frutto della ricerca di alunni delle scuole medie; NICOSIA curata dal prof. MIMMO BONFIGLIO; SPERLINGA a cura del Dr. SALVATORE LO PINZINO ed infine SAN FRATELLO  a cura del compianto BENEDETTO DI PIETRO. 

Testo di partenza in italiano

"Un lupo ed un agnello, spinti dalla sete, erano giunti allo stesso ruscello. Più in alto si fermò il lupo, molto più in basso si mise l'agnello. Allora quel furfante, spinto dalla sua sfrenata golosità, cercò un pretesto di litigio. - “Perché - disse - intorbidi l'acqua che sto bevendo?”
Pieno di timore, l'agnello rispose:
- Scusa, come posso fare ciò che tu mi rimproveri? Io bevo l'acqua che passa prima da te.”
E quello, sconfitto dall'evidenza del fatto, disse:
- Sei mesi fa hai parlato male di me.
E l'agnello ribatté:
- Ma se ancora non ero nato!
- Per Ercole, fu tuo padre, a parlar male di me - disse il lupo.
E subito gli saltò addosso e lo sbranò fino ad ucciderlo ingiustamente.
Questa favola è scritta per quegli uomini che opprimono gli innocenti con falsi pretesti.

Piazza Armerina

'N lupu e 'n agnèu, morti d' sè, s' giungìnu a bèv ö stiss sciùm.
N-ön capp' gghj-'era u lupu, ciù sötta gghj-era l'agnèu.
Allöra dd' f'tös du lupu, ch-avèa a panza vacanta,
cum'nzà a 'nguiatèlu p' sciarrèr's cu jèu
-Oh d'sgrazià, t' ddèvi d' döcch ch' m' stè ddurdiànn tutta l-egua?
E l-aggnèu:
- Nan t' 'ns'ddiè, l-egua passa prima d' n' tì, tu ma ste ddurdiànn a mì!
U lupu, truvànn's no tört, ggh' diss:
- Oia s'ntùt ch' tu, sèi mesgi com a öra, sparràvi d' mì cu l-amisgi.
E jèu: - Ma chi stè 'ncucchiànn'?
Jè, sei mesgi fà, manch avea nasciùit!
- Butàna di guai! Allöra fu dd' bècch d' to pà a sparrèr d' mi.
E senza savèr nè ddèzz e nè scriv, cu 'na granfaggnàda su spurpà d' bedda e bedda.
Sti paröddi l-ana sènt ddi gent' ch' cunnà'nn'nu i 'nucènti 'ngiustamènt.

(Dott. Sebastano Arena)

Aidone

Un lup′, mort′ d′ fam’ e sicch′ d′ sìa,
s' truvau a b′v′rér′s ô sciùm′.
Z′rànn′ l-ugg′, vìtt′ ca nô basc′
gghj-era un gn′ddìt′ tèn′r′ e sav′rùs′.
Gghj′ fis′ p′tìt′, ma, p′ mìnt′s a post′ a cuscìnza,
z′rcàva na calùnnia p′ sciarr′iér′s.
Accuscì s′ mis′ a vusgiè.
- P′rchì m′ stai ddurdiànn′ l-eua mintr′ ìja stau b′vìnn′?
U gnedd′ scantait′, s′ r′cugghì nê robb′ e ggh′ r′spunnì:
- Tu m-aia p′rduné , ma com′ pozz′ ddurdièr′
l-eua a tìia ch′ sii′ ciù nô iaut'?
U lùp′, pùr′ r′canuscìnn′ ch-avìva tort′,
z′rcàu n-autra calùnnia e gghj′ dìss′:
- Sii misg′ com′ a ura tu m′ murmuliàv′t′!
U gn′ddìtt′ mort′ nâ pedd′ r′spunnì:
- Voss′gn′rìa iav′ tort′,
ija atànn′ manch′ ava nasciùit′!
- Buttana dû nfern′ ! Allura fu ta patr′ ch′ sparrau d′ mija!
E d′sginn′ accuscì, n-on ditt′ e un fait′,
u granfà e sû spurpà, pur′ savinn′ ch′ nan aviva curpa.
St′ parodd′ s′ l-àn-a sìnt′r cudd′
ch′ cunnàn′n′ i nuccìnt′, cusànn′l′ ngiustamint′.

(classe III B a. s. 1996/1997 Scuola Media Cordova – Aidone Ins. F. Ciantia )

Nicosia

Un lupö e n-gneu mort' d' së, avìenu r'vat' nö stissu sciumö:
chiù suva s' f'rmà u lupö , chjù sötta s' m'ttött' u gneu.
Allura ddu mascarà, ch'avia simpö famö , z'rcà na scusa p' sciarrièr's.
- P'rchì ddurdìj' l-egua ch' stagö b'vëndö?
U gneu s' cagà d' ncou du scant' e ghj' r'spundëttö:
- M' dai scusè, ma comö pozzö fë chêu tu m' sti d'sgiendo.
Iu bevo dd-egua ch' passa prima dö nda tu!
E cheö v'dëndö ch-avia torto ghj' r'spundëttö:
- Sej mis' com-ora sparrast' d' më.
Un gneu p' d'fend's ghi' dëssö.
- Ma sa iö n-avia mancu nasciò!
- Porch' d' zzà e dd' ddà; fö to paddö ch' m' mörmöriava.
E mentö d'sgia s' parodd' ghi' sautà d' ncoö e su mangià a muzz'cö.
Su cuntö è scritto p' chei
ch' vonö avera sempo rasgiöni
e ch' sâ pigghjönö co chëo ch' sö chjö deböl'.

(prof. Mimmo Bonfiglio)

 

Sperlinga

N-lupö e n-gneö, pa fortë së, s' trövanö no stissö vaddön;
ö lupö stasgìa na partë d' d' söva, ö gneö na partë d' d' söta.
Quandö dd' lupö s' v'ntià dd' pov'rö gneö,
z'rcà na scusa p' iarmè na sciarra.
- P'rchè, - ghj' dissö - m' nddurdì l-egua mëntr' ca stagö b'vendö?
Dd' gn'ddotö, tuttö scantà, gh' r'spöndëtö:
- Ma comö t' pozzö n-ddurdìè l'egua se sögnö d' d' söta?
Ö lupö, n'n savendö r'spöndö, n-v'ntà naöta scusa p' sciarriessë e ghj' dissö:
- Sieë mësgë ndarrìa, tu sparrastë da mi.
E dd' m'schin d' gneu r'spöndët':
- Ma ia, sieë mësgë ndarrìa, navìa manco nasciuitö!
- Allora - r'plicà ö lupö - dö to pà ca antandö sparrà d' mi.
Mancö ghiò f'nëtö d' dì cö na granfada ö chiappà e sö mangìà.
St' cuntö fö n-v'ntà p' dd' ch'stiàë ca cö scusë faëzë,
ngannë e mbruoggujë s-approffìt'nö de nöcenteë.

(Dr. Salvatore Lo Pinzino)

 

San Fratello

N dauv e ng-agnieu, punturiei d' la sai, avaiu arr'vea ô stiss vadan.
Chjù n saura s-aff'rmea u dauv,
mantr ch' d-agnieu s' mies assei cchjù n giusa.
Agliàuri cau furfänt, murdù dû sa grean ptit,
zz'rchiea na scusa p-acc'm'nterlu.
P'rcò — ghj' diess — m' ntuòrbuli d-eua ch' m' stäch buvann?
Tutt scantea, d-agnieu ghj'arpunò:
- Scusa, cam pazz fer s-azzant ch' m' rr'mpruovi?
Iea bav d-eua ch' pässa prima ana sai tu.
E cau, scunfitt p' la munzagna, diess:
Siei masg fea tu pardest meu di iea.
E d-agnieu ghj-arbattò:
Ma se ancara iea n-avaia meanch anasciù!
Parch d' Giura, agliauri fu ta pätri a sparderm'.
E subt ghj' satea d'ncadd e s-u sbranea.
Sa faräbula è scritta p' quoi ch' suotamottu i nnuciant cun scusi feuzzi.

(Dr. Benedetto di Pietro)